Sposoby regulacji w kapitalizmie zmieniają się w zależności od faz historycznych jego rozwoju. Wielkie kryzysy gospodarcze, jakich doświadczyła ludzkość w poprzednim stuleciu, w dużej mierze były niczym innym jak właśnie kryzysami sposobów regulacji. Tym, co rządy państw zazwyczaj muszą zrobić, by wyjść z kryzysu, jest zmodyfikowanie starego lub wprowadzenie nowego sposobu regulacji, który lepiej dostosuje się do danych warunków gospodarczego wzrostu.
Regulacja życia gospodarczego definiuje się zazwyczaj jako sposób, w jaki mechanizmy ekonomiczne i społeczne zapewniają procesy dostosowujące między różnymi składnikami życia gospodarczego. Jest to koordynacja działalności gospodarczej w danym państwie, która wynika ze spójności i złożoności struktur ekonomicznych i społecznych.
W rozważania teoretyków regulacji wpisują się takie zagadnienia jak: organizacja produkcji, makroekonomiczne mechanizmy, instrumenty regulacji życia gospodarczego i kryzysy. Regulacjami nazywamy struktury typu: rodzaj interwencji państwa, relacje między gospodarką narodową i resztą świata, organizacja pieniężna, stosunki płacowe.
Regulacja konkurencyjna – Wielki Kryzys
Najbardziej znane są dwa typy regulacji. Jedną z nich jest dominująca na początku XX wieku regulacja konkurencyjna, zakładająca że najbardziej optymalnie prowadzona polityka gospodarcza cechuje się ograniczeniem wydatków publicznych, niskimi płacami oraz gloryfikacją konkurencji. Tak zwany Wielki Kryzys, czyli największa recesja gospodarcza w historii ludzkości przypadająca na lata 30 XX wieku, była właśnie kryzysem regulacji konkurencyjnej. By pokonać kryzys, ekonomiści zmuszeni byli obrać nową drogę, w tym przypadku padło na regulację fordowską.
Regulacja fordowska – nowa droga
Gdy regulacja konkurencyjna w wyraźny sposób zawiodła, coraz więcej ekonomistów zaczęło zdawać sobie sprawę, że w istocie życie gospodarcze w naturalny sposób jest niestabilne. Z tego powodu przyjęto założenie, że państwo powinno posiadać pewne środki i narzędzia, które umożliwiałyby zachowanie pewnej, nawet kruchej, równowagi. Instytucja państwa powinna aktywnie oddziaływać na gospodarkę i zapewniać pełne zatrudnienie. Dziać się to powinno przy użyciu takich narzędzi jak polityka dochodowa i polityka sektorowa, nad którymi nadzór pozwolić miał uniknąć nieprzewidzianych zachwiań. Regulacja typu fordowskiego cechuje się regulowaniem wzrostu popytu, rozbudowaną polityką społeczną o godnych dochodach socjalnych, stabilizacją dochodów i minimalizacją bankructwa. Ważnym elementem tej strategii jest także obfite finansowanie edukacji i sektora zdrowotnego. Dzięki takiej ingerencji polityka cenowa staje się mniej wrażliwa na krótkotrwałe zmiany popytu.
Kryzys po COVID – co dalej?
Czy recesja gospodarcza wywołana przez kilkumiesięczne spowolnienie z powodu koronawirusa również poskutkuje zmianą polityki regulacyjnej. Pokażą to przyszłe miesiące, a może nawet lata. Jedno jest pewne: tegoroczne załamanie stanie się podstawą do zmiany myślenia o wielu dziedzinach życia, także ekonomii. Najbliższe miesiące pokażą, jaki kierunek obejmą.
Covid raczej nie nauczył nas zbyt wiele. Ludzie bez maseczek, giełdy w górę i w dół.