Transformacja systemowa zawsze jest niezwykle ważnym wydarzeniem, lub raczej procesem, w historii danego kraju. Poza zmianą ustrojową, najważniejszym czynnikiem jest zmiana życia milionów ludzi. Polska miała w swojej dwudziestowiecznej historii dwie wielkie zmiany ustrojowe, które dotknęły pokolenia ludzi. Pierwsza, bardziej znana, bo nowsza, transformacja ustrojowa po roku 1989, wprowadziła w Polsce gospodarkę wolnorynkową, skazując nieprzystosowanych do życia w liberalnych warunkach ludzi na konieczność dostosowania się do nowych, wymagających realiów. Coraz częściej wypomina się negatywne skutki tej transformacji, a słynny „plan Balcerowicz” coraz częściej budzi konsternację raczej niż zachwyt. I to tym aspektem zajmuje się większość współczesnych polskich ekonomistów i socjologów, odkładając na drugi plan równie ważną i dramatyczną dla ludzi, transformację po roku 1944, której zadaniem było wprowadzenie systemu komunistycznego.
Transformacja gospodarcza w Polsce
Można powiedzieć, że transformacja wywalczona przez NSZZ Solidarność i cały ruch opozycyjny była odwróceniem procesu, który miał miejsce prawie 50 lat wcześniej. Zniesiono wtedy własność prywatną, czyli wartość, o którą w 1989 walczono. Podporządkowana władzy gospodarka stała się gospodarką centralnie planowaną, zdominowaną przez biurokrację. Wszelka przedsiębiorczość nie miała prawa istnieć, była bowiem konsekwentnie represjonowana. Aktywność komunistów na ziemiach polskich osiągnęła ogromną skalę. Upaństwowiono niemal wszystko, nawet lasy. Rozwój sektora państwowego uważano za wzór nowoczesnej gospodarki. Oprócz słynnej reformy rolnej, zmiany objęły swoim zasięgiem także przemysł. Upaństwowienie dotknęło znaczną część przedsiębiorstw przemysłowych, górniczych, komunikacyjnych, ubezpieczeniowych oraz handlowych i transportowych, nie pozostawiając miejsca dla działalności prowadzonej przez podmioty prywatne. Wszystkie wielkie i średnie zakłady wytwórcze znalazły się w rękach państwa. Wszelkie próby reprywatyzacji były bardzo szybko tłumione. Nacjonalizacja przemysłu przeprowadzona została niezwykle szybko, Polska przez dekady zamknięta pozostawała na rynki zagraniczne. Wywłaszczenie doprowadziło do, znienawidzonej przez głównego ideologa komunizmu, klasy kapitalistycznej. Wydawało się, że utopijny sen socjalistów został spełniony. Państwo posiadało niemal całkowity monopol, regulując wszystkie obszary życia obywateli. Planowanie gospodarcze prowadzone przez państwo było ważnym elementem kształtowanego systemu ekonomicznego.
Zadanie opozycji w gospodarce centralnie planowanej
Przeciw takiemu stanu dominacji własności państwowej walczyli opozycjoniści 40 lat później. Transformacja 1989 była niemalże przeciwieństwem tej przeprowadzonej zaraz po wojnie. Po stworzeniu nowego rządu jednym z głównych dążeń była zmierzanie ku zmianie struktury własnościowej z naciskiem na zwiększenie znaczenia stanu posiadania prywatnego. Sprzeciwiano się poddaniu reżimowi centralnego planowania i zarządzania. Hasłem przewodnim stała się wolność, nie tylko osobista, ale też gospodarcza. Podczas gdy władza w powojennej Polsce zdecydowanie zmierzała do maksymalnego rozszerzenia władzy ekonomicznej warunków instytucjonalnych sprzyjających pełnej realizacji komunistycznego, na wzór stalinowski, systemu ekonomicznego, rządy wyzwolone spod władzy radzieckiej chciały czegoś zupełnie innego, rezygnując z planowania w skali makro, dając obywatelom gospodarczą swobodę, której pozbawieni byli przez dekady. Nowa polityka sektora prywatnego przybliżyła nasz kraj do Zachodu.
Obie te transformacje są niezwykle ważnymi punktami na mapie historii naszego kraju. Ukształtowały stan rzeczy, w jakim znaleźliśmy się dzisiaj. W znaczący sposób wpłynęły na życia milionów ludzi, kształtując całe pokolenia Polaków. Dziś często terminy gospodarka centralnie planowana i gospodarka wolnorynkowa umiejscawia się po przeciwnych stronach ekonomicznego spektrum. Nadal żyją ludzie, którzy musieli funkcjonować w obu tych rzeczywistościach.
Teraz PiS robi nam podobny armagedon jak kiedyś komuniści… szkoda.